Günəşin spektrində niyə «boşluqlar» var - alimlər nə deyir?

Günəş spektrində «itkin rənglər»: bəzi Fraunhofer xətləri hələ də izah olunmur

«ScienceAlert» yazır ki, Günəşdən gələn işığın spektri minlərlə qaranlıq Fraunhofer xətti ilə doludur və onların çoxu müəyyən elementlərin Günəş atmosferində işığı udması ilə izah olunur. Amma qəribəsi budur: yüksək dəqiqlikli müşahidələrə baxmayaraq, bəzi spektral xətlərin mənşəyi bu gün də dəqiq müəyyənləşdirilməyib.

Günəş göydə ağ görünür, lakin onun spektri daha mürəkkəbdir. Müşahidələr göstərir ki, işıq ən parlaq şəkildə sarı-yaşıl dalğa uzunluqlarında toplanır - halbuki Günəş şüaları bizə rəngsiz təsir bağışlayır. (Və bəli, qoruyucu vasitə olmadan Günəşə baxmaq olmaz.)

Son Xəbərlər

Xiaomi 15 Ultra Qlobal Versiyası

Xiaomi yeni flaqman modeli Xiaomi 15 Ultra-nı qlobal satışa çıxaracağını təsdiqlədi. HyperOS 2.0 ilə yeni dövr başlayır!

Daha ətraflı

Samsung-un Üçqatlanan Telefonu

Samsung, Galaxy Unpacked tədbirində üçqatlanan telefon konseptini təqdim etdi. Yeniliklər haqqında daha çox məlumat əldə edin.

Daha ətraflı

Realme GT 7: Ən Ucuz Smartfon

Snapdragon 8 Elite çipi ilə Realme GT 7 fevral ayında təqdim ediləcək. Yeni xüsusiyyətlər və uyğun qiymət gözləyir.

Daha ətraflı

Spektrlərdəki qaranlıq zolaqlar 1814-cü ildə alman fiziki Yozef fon Fraunhofer tərəfindən təsvir edilib. Bu xətlər udulma xətləridir: Günəş atmosferindəki atom və molekullar müəyyən dalğa uzunluğunda fotonları udur, nəticədə həmin «rəng» hissəsində boşluq yaranır.

Bu üsul ulduzlarda, qalaktikalarda və hətta planet atmosferlərində hansı elementlərin olduğunu anlamağa kömək edir - hər elementin öz «barmaq izi» var. Amma praktikada hər şey o qədər də sadə deyil: xətlər üst-üstə düşür, siqnallar qarışır, bəzi izlər isə hələ də uyğun gəlmir. Bir sözlə, spektr oxumaq bəzən detektiv hekayəsinə çevrilir.

Məqalədə qeyd olunur ki, Fraunhofer xətlərinin böyük hissəsi artıq tanınıb və bu da Günəşin əsasən hidrogen və heliumdan ibarət olduğunu, həmçinin oksigen, natrium, kalsium və hətta iz miqdarda civə kimi elementlərin də mövcudluğunu göstərir. Ulduzlar təkamül etdikcə daha ağır elementlər də yaranır və sonrakı nəsil ulduzların tərkibinə qarışır - bu məlumatlar ulduzun yaşını hesablamaq üçün də istifadə olunur.

Günəş bizə ən yaxın ulduz olduğu üçün onun spektri üzrə ən detallı məlumat da məhz bizim ixtiyarımızdadır. Buna baxmayaraq, yüzlərlə udulma xüsusiyyəti ya mövcud kimyəvi izahla uyğunlaşmır, ya da süni spektrlərlə (temperatur, cazibə, atmosfer quruluşu və başqa parametrlər əsasında modelləşdirilmiş «sintetik Günəş» spektrləri) ziddiyyət təşkil edir. Bəs bu uyğunsuzluqlar haradan gəlir?

Materialda xatırladılır ki, 2017-ci ildə də bu «itkin xətlər» problemi ayrıca araşdırılıb. Səbəblərdən biri odur ki, atom və molekulyar xətlər üzrə mövcud bazalar böyük olsa da, tam deyil. Üstəlik, bəzi element qruplarının (məsələn, dəmir qrupu) spektral quruluşu xüsusilə mürəkkəbdir və təsdiqləmə daha çox sınaq tələb edir.

Digər tərəfdən, problem təkcə bazalarda deyil. Günəşin atmosferi dinamikdir: konveksiya və dəyişkən maqnit sahələri udulma xətlərinin görünüşünə təsir edə bilər. Nəticədə, real spektrdə elə «sirli» dalğa uzunluqları qalır ki, nə modellərə oturur, nə də məlum udulma ilə izah edilir. Əslində bu sual hələ açıq qalır: Günəş bizdən daha nəyi gizlədir?

Yaxşı xəbər odur ki, cavaba yaxınlaşırıq: daha yaxşı cihazlar, genişlənən spektral xət bazaları və Günəş atmosferinin təkmilləşən modelləri bu boşluqları tədricən daraldır. Hər yeni uyğunsuzluq isə alimlər üçün ayrıca ipucudur - modelləri necə yaxşılaşdırmaq lazım olduğunu göstərir.